Kể từ khi khái niệm “công nghệ lăngxê”, “ca sĩ độc quyền”, “ngành công nghiệp giải trí” xuất hiện tại VN cách đây khoảng 15 năm thì dư luận cũng dần quen với các đổ vỡ trong những mối quan hệ giữa bầu sô hay công ty quản lý với ca sĩ độc quyền.
Rất nhiều vụ kiện cáo, tố lẫn nhau giữa bầu sô, công ty quản lý với ca sĩ để lộ bao điều bất cập, vô lý và đắng cay từ các hợp đồng độc quyền ca sĩ này.
Ngỡ ngàng với những điều khoản
Ông Nguyễn Quang Huy - giám đốc Công ty WePro từng thành công với nhóm HAT, Ưng Hoàng Phúc, Phạm Quỳnh Anh, We Boys - cho hay không riêng gì VAA, các công ty giải trí khác đều có những hợp đồng độc quyền với những điều khoản rất chi tiết về quyền lợi và nghĩa vụ giữa các bên ký kết.
Các hợp đồng luôn được giữ bí mật (điều này cũng là một trong những điều khoản bắt buộc của các hợp đồng). Nhưng nhìn chung, trách nhiệm lớn nhất của bên độc quyền (công ty quản lý) là đào tạo, xây dựng hình ảnh, tên tuổi cho nghệ sĩ và trả lương, thưởng... theo hợp đồng đã ký. Còn nghĩa vụ và trách nhiệm của nghệ sĩ (người được độc quyền) là phải chấp hành mọi điều lệ, quy định đã ký trong hợp đồng; làm việc theo mọi sự điều động của công ty quản lý.
Ông Thành Trung - quản lý nhóm V.Music - cho biết thêm hầu hết các ca sĩ được độc quyền đều sống trong “ngôi nhà chung” do công ty thu xếp. Một phần để tiện bề quản lý giờ giấc sinh hoạt, tập luyện, biểu diễn..., một phần cũng vì nhu cầu có một nơi cư ngụ ổn định, tươm tất của các ca sĩ ở tỉnh lên lập nghiệp. Mọi hoạt động trong ngày của “người được độc quyền” đều được lên lịch và kiểm soát. Mọi quan hệ xã hội đều phải thông qua công ty quản lý. Ngay cả khi về thăm gia đình, gặp gỡ bạn bè cũng phải được sự đồng ý của công ty, bầu sô. Mọi phát ngôn trước công chúng đều phải qua người quản lý hay công ty quản lý. Những quyền cơ bản khác như sử dụng điện thoại, Internet... cũng sẽ bị chi phối, quản lý. Trong rất nhiều trường hợp, kể cả việc ăn uống thế nào, ăn mặc, phong cách ra sao, phát ngôn kiểu gì... cũng phải theo “toa” của công ty quản lý. “Chúng tôi phải có những cách quản lý và điều hành riêng nhằm đảm bảo các kế hoạch và hoạt động của ca sĩ, nhóm hát và công ty đi đúng quỹ đạo và hiệu quả” - ông Thành Trung nói.
Kèm theo quy định là các biện pháp chế tài cụ thể, rõ ràng. Với Công ty Nhạc Xanh, những ai tự ý phá vỡ hợp đồng độc quyền, kết thúc hợp đồng trước thời gian đã ký sẽ bị phạt 1 tỉ đồng. Các ca sĩ tham gia “gia đình Nhạc Xanh” cũng phải ký quỹ 10 triệu đồng/người để khi vi phạm nội quy sẽ bị trừ tiền coi như một hình thức chế tài...
Riêng trường hợp của Tronie nhóm 365, việc tiết lộ những bất hòa và ý định tách nhóm trên trang cá nhân của Tronie đã bị phía VAA cho là vi phạm hợp đồng và có thể bị phạt 30 triệu đồng. Nếu vi phạm ba lần trở lên thì bị phạt gấp ba tổng lợi nhuận mà Tronie thu được trong một năm. Vì theo hợp đồng, trong thời gian còn là thành viên của VAA, Tronie chỉ được nói về công ty, về 365 và cả về bản thân trước báo giới dưới sự cho phép và giám sát của VAA. Đó cũng chính là lý do mà Tuổi Trẻ khi liên lạc với Tronie để hỏi thêm về việc này đã được trả lời là “không thể nói gì hơn trong thời gian chờ thanh lý hợp đồng”.
Cù cưa thanh lý hợp đồng
Nhưng thực tế hiếm có trường hợp nào các hình thức đền hợp đồng hay chế tài được thực thi theo đúng hợp đồng. Luật sư Lê Thị Hoài Giang - đại diện pháp lý cho Công ty VAA - lý giải về những dây dưa trong việc thanh lý hợp đồng giữa VAA với Tronie: “Tronie và VAA ký hợp đồng 10 năm nhưng chưa tới ba năm Tronie đã xin tách nhóm và thanh lý hợp đồng. Việc này thật sự mang đến những tổn thất rất lớn cho VAA, nhất là 365 hiện đã bắt đầu tạo được tên tuổi. Nếu căng theo hợp đồng thì con số bồi thường không nhỏ (chi phí đào tạo, ăn ở, đi lại, xây dựng tên tuổi, hợp đồng thương mại đã ký với các đối tác khác...) nhưng chúng tôi cũng phải dựa vào thực tế là cậu ấy không đủ khả năng chi trả một số tiền quá lớn như thế. Vì vậy hai bên mới phải ngồi lại, có thể sẽ là rất nhiều lần, để bàn thảo và đưa ra một số tiền bồi thường hợp lý cho cả hai bên”. Tuy nhiên việc ký hợp đồng xem ra lúc nào cũng dễ hơn thanh lý. Đến chiều 16-7, phía VAA cho biết vẫn chưa đạt được những thỏa thuận với Tronie và có thể sẽ phải nhờ đến tòa án trong nay mai.
Việc thanh lý hợp đồng hiện cũng đang diễn ra giữa Công ty Nhạc Xanh với nhóm GStar. Ông Nguyễn Duy Khánh - giám đốc Công ty Nhạc Xanh (đơn vị từng thành công với nhóm nhạc GMC, ca sĩ Khánh Ngọc, Nhật Tinh Anh) - cho biết: “Chúng tôi luôn có những hợp đồng cụ thể khi làm việc với ca sĩ để đảm bảo không bên nào phải thiệt thòi. Nếu trong quá trình hợp tác không thuận lợi thì cứ căng theo hợp đồng mà làm. Nhưng hiện nay các ca sĩ lại hay dựa vào những chuyện không như ý này để làm rùm beng lên, gửi đơn kiện thưa khắp nơi nhằm tạo xìcăngđan... Trong khi đó, đúng luật nhất vẫn là hai bên ngồi lại bàn thảo với nhau khi muốn thanh lý hợp đồng. Nếu không đạt được thỏa thuận chung thì có thể dắt nhau ra tòa phân xử”.
Ông Khánh cũng chia sẻ thêm về việc ca sĩ Bùi Quang Tuấn (nghệ danh Vương Anh) thời gian qua gửi đơn thưa kiện khắp nơi dù chính ca sĩ này đơn phương chấm dứt hợp đồng: “Hợp đồng giữa Nhạc Xanh và Vương Anh ký với nhau là sáu năm nhưng mới sáu tháng em ấy đã đòi nghỉ vì lý do sức khỏe. Theo đúng hợp đồng thì Vương Anh phải đền cho Nhạc Xanh 1 tỉ đồng. Nhưng tôi biết điều kiện kinh tế của gia đình em không khá gì và thực chất chúng tôi khi làm công việc này cũng chẳng mong có ai đó vi phạm hợp đồng để kiếm lợi. Vì vậy tôi cho tính toán lại các chi phí đã bỏ ra cho Vương Anh trong sáu tháng qua và chỉ đề nghị Vương Anh đền 40 triệu đồng mà thôi. Thế nhưng em ấy vẫn không chấp nhận bồi thường và chúng tôi đã phải nhờ đến tòa án”.
QUỲNH NGUYỄN
“Công nghệ kiểu Hàn” và những cực hình
Theo Ngô Thanh Vân, cô đã gầy dựng nhóm 365 theo mô hình một nhóm nhạc thần tượng của Hàn Quốc và những nội quy, chế tài cũng dựa theo cách mà các công ty quản lý Hàn Quốc thực hiện với các nghệ sĩ của họ. Dù so với Hàn Quốc thì những luật lệ của Công ty VAA hay các công ty giải trí ở VN vẫn còn rất nhẹ nhàng nhưng “công nghệ kiểu Hàn” không phải không có những bài học đau lòng.
BBC từng có những bài viết “lột trần” cái mà họ gọi là “hợp đồng nô lệ” giữa các nghệ sĩ Hàn và công ty quản lý của mình. Theo đó, những bản hợp đồng này buộc những ngôi sao Hàn Quốc phải là ca sĩ độc quyền của một công ty quản lý trong thời gian rất dài nhưng sở hữu rất ít sự tự do và thậm chí là tài chính trong tay. Hơn hai năm trước, một trong những nhóm nhạc nổi tiếng nhất bấy giờ là Dong Band Shin Ki đã kiện công ty quản lý của họ là SM Entertainment ra tòa với lý do hợp đồng độc quyền 13 năm là quá dài nhưng họ lại bị kiểm soát chặt chẽ và hầu như không được hưởng chút lợi nhuận gì từ thành công của chính mình. Kết quả là nhóm Dong Band Shin Ki đã giành chiến thắng trong vụ kiện này. Sau đó, Hiệp hội Công nghiệp thương mại (Fair Trade Commission) của Hàn Quốc đã đưa ra một “bản hợp đồng mẫu” nhằm cải thiện lợi ích mà các ngôi sao giải trí nhận được từ các công ty quản lý.
Báo chí Hàn và báo chí phương Tây cũng từng tiết lộ những “cực hình” mà các nghệ sĩ Hàn phải cam chịu suốt thời gian ký hợp đồng độc quyền. Các ngôi sao giải trí của Hàn Quốc phải làm việc cật lực để đạt doanh thu lớn nhất. Một số trường hợp chỉ được ngủ hai hoặc ba giờ một ngày và thường phải nhờ đến sự hỗ trợ của y tế vì cường độ làm việc quá cao. Trong một cuộc phỏng vấn, Raina của nhóm Al Jazeera chia sẻ: “Trước khi chính thức ra mắt khán giả, chúng tôi không thể sở hữu điện thoại, không được đi chơi với bạn bè và tất nhiên là không được có bạn trai”. Hợp đồng với những công ty giải trí đã biến họ thành con rối thay vì con người với những nhu cầu thiết yếu. Không chỉ thế, họ còn phải thay đổi diện mạo bên ngoài theo yêu cầu của công ty quản lý. Các ngôi sao giải trí còn là những nạn nhân của thói tham lam và ích kỷ: nhóm nhạc Kara tiết lộ rằng những buổi biểu diễn của họ đều vượt chỉ tiêu bán vé nhưng họ không được nhận lợi nhuận gì từ việc này.
Q.N. - Hoàng Khánh
|
Title : Phía sau hợp đồng độc quyền ca sĩ - Kỳ 1: Chuyện “cơ mật”
Description : Kể từ khi khái niệm “công nghệ lăngxê”, “ca sĩ độc quyền”, “ngành công nghiệp giải trí” xuất hiện tại VN cách đây khoảng 15 năm thì dư luận...
